Op 24 november 2020 heeft de Tweede Kamer het Wetsvoorstel aangenomen, waarbij van rechtswege gezamenlijk gezag ontstaat door erkenning. Dit wetsvoorstel regelt dat niet-gehuwde en niet-geregistreerde partners door de erkenning van het kind van rechtswege het gezamenlijk gezag krijgen. Het wetsvoorstel wordt van kracht zodra de Eerste Kamer de wet aanneemt.

De initiatiefnemers van het wetsvoorstel vinden het ongerechtvaardigd dat er onderscheid bestaat tussen kinderen geboren uit gehuwde ouders en kinderen geboren uit ongehuwde ouders. Partners die wel gehuwd of als zodanig geregistreerd zijn, krijgen automatisch het gezamenlijk gezag over het kind. Dit onderscheid wensen de initiatiefnemers weg te nemen. Bovendien verwachten veel ongehuwde of niet-geregistreerde partners dat zij bij de geboorte van het kind automatisch gezamenlijk het gezag krijgen bij erkenning van het kind. Het voorstel brengt deze feitelijke verwachting bij ouders in overeenstemming met de wet.

De ongehuwde of niet-geregistreerde partner van de moeder van het kind krijgt tot op heden niet automatisch het gezag over het kind. Na de geboorte dient de partner een verzoek in te dienen om het ouderlijk gezag te verkrijgen. Dit (gezamenlijk) gezag kunnen de ouders aanvragen via een formulier van de Rechtspraak. In de praktijk kunnen hierdoor problemen ontstaan; voor het verkrijgen van gezamenlijk ouderlijk gezag is namelijk de medewerking van beide ouders nodig. Weigert de moeder haar medewerking, dan moet de ander ouder zich tot de rechtbank wenden.

Als dit wetsvoorstel ook door de Eerste Kamer aangenomen wordt, dan kan de ongehuwde of niet-geregistreerde partner van de moeder het ongeboren kind erkennen. In de kern wordt het gezamenlijk gezag automatisch gekoppeld aan de erkenning. Daardoor krijgen zowel moeder en “erkenner” vanaf de geboorte het gezamenlijk gezag over het kind, net als gehuwden en geregistreerd partners. Als het kind na de geboorte wordt erkend, dan oefenen de moeder en “de erkenner” vanaf de erkenning het gezamenlijk gezag uit.

Het wetsvoorstel geeft ook een aantal uitzonderingen op het van rechtswege ontstaan van (gezamenlijk) gezag. Zo kan niet automatisch (gezamenlijk) gezag ontstaan als er een voogd is, die met voogdij over het kind is belast. In dat geval ligt het gezag bij een derde. Een uitzondering bestaat ook als de ouder met het gezag (al) samen met een ander gezamenlijk het gezag uitoefent. In dit laatste geval zijn er immers al twee ouders met gezag.

Indien een van de uitzonderingen van toepassing is, ontstaan het gezamenlijk gezag niet van rechtswege bij de erkenning. Het verkrijgen van het in gezamenlijk gezag door erkenning zal alleen gelden voor nieuwe situaties, vanaf de inwerkingtreding van de wet. Tot dan geldt de huidige regelgeving. Zo kan de situatie zich voordoen dat een ouder bij het tweede kind door erkenning wel automatisch gezag verkrijgt, maar dat bij het eerste kind niet heeft gehad.

Niet iedereen ziet enkel maar voordelen aan het wetsvoorstel. De Staatscommissie Herijking ouderschap heeft advies uitgebracht over het wetsvoorstel en is van oordeel dat het gezag niet automatisch gekoppeld dient te zijn aan de erkenning. Zo wordt het kiezen voor de verzorging en opvoeding van het kind niet langer een bewuste keuze. Die keuze wordt bij gehuwde of geregistreerde partners verondersteld en bij andere situaties niet zonder meer. Het onderscheid tussen gehuwden en geregistreerd partners enerzijds en anderzijds ouders die dat niet zijn zou vanwege deze veronderstelde bewuste keuze gerechtvaardigd zijn. De vraag is of de keuze voor erkenning niet ook een bewuste keuze voor de verzorging en opvoeding van het kind kan inhouden.

De stand van zaken nu is dat het merendeel van de partijen in de Tweede Kamer voor het wetsvoorstel heeft gestemd. Het lijkt daarmee ook aannemelijk dat de Eerste Kamer het wetsvoorstel aanneemt. Wanneer de wet precies in werking treedt, is dus nog niet bekend.

Wij houden u op de hoogte!

Voor vragen over dit artikel kunt u contact opnemen met mr. F.M.C. (Fleur) van Helmond (fhelmond@abenslag.nl) via telefoonnummer 0495 – 536 138.