Eén op de tien gezinnen in Nederland vormt een zogenoemd samengesteld gezin. Een samengesteld gezin is een gezin waarvan een van de ouders, of soms beide ouders, kinderen hebben uit een eerdere relatie en soms krijgen de nieuwe partners samen ook kinderen. Met een samengesteld gezin ontstaat een nieuwe gezinssituatie. Deze verandering in de gezinssituatie brengt veel veranderingen met zich mee. Ook op het vlak van kinder-of partneralimentatie kan dit tot veranderingen leiden.

Zo kan de vraag rijzen wie van de ouders en stiefouders verplicht zijn om bij te dragen in de kosten voor de verzorging en opvoeding van de kinderen. Hieronder zet ik de onderhoudsplicht met betrekking tot de kinderen binnen een samengesteld gezin uiteen.

Wettelijke onderhoudsverplichting 

Volgens de wet zijn in Nederland  zowel de ouders als de juridische stiefouders van kinderen  onderhoudsplichtig voor de kinderen binnen het gezin. Er is sprake van een juridische stiefouder wanneer de ouder is getrouwd of een geregistreerd partnerschap heeft gesloten met de stiefouder .

Stiefouders hebben een onderhoudsverplichting voor zijn of haar stiefkinderen voor de duur dat de stiefouder getrouwd is of een geregistreerd partnerschap heeft met de ouder van het kind. Hierbij geldt dat deze onderhoudsverplichting alleen geldt indien het kind ook op hetzelfde adres staat ingeschreven. Wanneer het huwelijk of het geregistreerd partnerschap eindigt, is de stiefouder niet langer onderhoudsplichtig. Dit geldt uiteraard niet voor de juridische ouders, die blijven onderhoudsplichtig ook nadat de relatie tussen beide ouders eindigt.

In de rechtspraak is daarnaast bepaald dat ook stiefouders die niet met de ouder van het kind zijn getrouwd of een geregistreerd partnerschap zijn aangegaan, onderhoudsplichtig kunnen zijn in het geval van bijzondere omstandigheden. Dit is het geval als er ‘family life’ bestaat tussen de stiefouder en het kind. Hiervan kan bijvoorbeeld sprake zijn als de stiefouder en het kind langdurig samenwonen en met de ouder van het kind een gezin vormen. Ook dan kan er volgens het hof een onderhoudsplicht bestaan op grond van artikel 8 EVRM (family life). 

“Feitelijk komt het veel voor dat kinderen na de echtscheiding van hun ouders tot twee gezinnen behoren.  In de rechtspraak is echter uitgemaakt dat dat de kinderen juridisch gezien alleen behoren bij het gezin van de (stief)ouder waar zij op het adres staan ingeschreven, waardoor alleen die stiefouder onderhoudsplichtig kan zijn.“

Rangorde onderhoudsverplichtingen? 

De wet kent geen rangorde toe aan de onderhoudsplicht van de ouders en de stiefouders. Dit uitgangspunt is ook bevestigd door de Hoge Raad. Een stiefouder is dus volgens het Nederlandse recht niet meer of minder onderhoudsplichtig dan de ouders van het kind.

Feitelijk komt het veel voor dat kinderen na de echtscheiding van hun ouders tot twee gezinnen behoren.  In de rechtspraak is echter uitgemaakt dat dat de kinderen juridisch gezien alleen behoren bij het gezin van de (stief)ouder waar zij op het adres staan ingeschreven, waardoor alleen die stiefouder onderhoudsplichtig kan zijn. Ouders en stiefouders  zijn zich hier niet vaak van bewust. 

Dus realiseer u dat als u trouwt met een partner met kinderen, en deze  kinderen  staan op uw adres  ingeschreven, dan bent u  volgens de wet onderhoudsplichtig!

De onderhoudsplicht van ouders en stiefouders zijn dus van ‘’gelijke rang’’. Om te bepalen wie van de ouders en stiefouders moeten bijdragen in de kosten van de opvoeding en verzorging van de kinderen en hoeveel zij moeten bijdragen wordt er in de rechtspraak gekeken naar:

1. De draagkracht van alle onderhoudsplichtige (stief)ouders;
2. Het feit dat er tussen ouders en het kind in principe een nauwere verwantschap bestaat dan tussen de stiefouders en het kind;
3. Ook de feitelijke verhouding van het kind tot alle (stief)ouders speelt een rol.

Er bestaat helaas geen eenduidige regeling aan de hand waarvan kan worden vastgesteld wie van de (stief)ouders een gedeelte van de behoefte van het kind moet betalen. Het vaststellen van ieders onderhoudsplicht blijft ingewikkeld.  

Kortom, het vaststellen van de onderhoudsplicht in het geval van een samengesteld gezin is niet eenvoudig. In de praktijk dient de rechter rekening te houden met veel verschillende omstandigheden waaronder:

1. Is er sprake van een juridische stiefouder of een stiefouder waarmee het kind in een nauwe persoonlijke betrekking staat?
2. Bij welke ouder en stiefouder staat het kind ingeschreven?
3. Wat is de behoefte van het kind en kunnen de ouders daarin voldoende bijdragen?
4. Wat is de feitelijke verhouding tussen het kind en beide ouders en het kind en zijn stiefouder?
5. Heeft de onderhoudsplicht van een ouder voor zijn (eerdere) kinderen negatieve gevolgen voor de financiële stabiliteit van het nieuwe gezin van de ouder?
6. Heeft de ouder voldoende draagkracht om bij te dragen in de behoefte van zijn of haar kinderen binnen de verschillende gezinnen? En zo nee, hoe moet de draagkracht van de ouder verdeeld worden over alle kinderen?

Juist omdat deze situatie ingewikkeld is, is het verstandig om u goed te laten adviseren. Indien u vragen heeft over uw onderhoudsplicht of de onderhoudsplicht van de stiefouder van uw kind, maak dan vrijblijvend een afspraak met een van de leden van ons team familie- en erfrecht